Dat de darmflora een relevant aspect van onze gezondheid is, kan ons niet ontgaan zijn. Vezelrijke voeding zoals het Mediterraan dieet is een krachtig middel voor een goede darmflora-balans, meldt Nutrition. En voeding beïnvloedt de darmflora een leven lang; van foetus tot aan de dood. Hoe?
‘Voeding krachtig middel’ om balans in darmflora te brengen
Om de samenstelling van de darmflora te veranderen is voeding een krachtig middel, en vezelrijke voeding zoals het Mediterraan dieet heeft een gunstige impact op de darmflora, meldt Nutrition.
Uit Nutrition:
De bacteriën in de darmflora en de verschuivingen die daar plaatsvinden zijn belangrijk voor de gezondheid gedurende het hele leven. Sommige factoren zoals genen en de gezondheid en voeding van de moeder bepalen mede de darmflora. Aan het einde van ongeveer het derde levensjaar krijgt het darm microbioom een stabiel systeem, zoals bij volwassenen; ongeveer 60-70% van de samenstelling blijft dan voor de rest van het leven stabiel en 30-40% kan veranderd worden door voeding, maar ook door beweging, leefstijl, bacteriële infecties en antibiotica, medicatie en operaties. De voeding gerelateerde factoren die de darmflora beïnvloeden van mensen op alle leeftijden zijn van groot belang. Voeding kan er goed in slagen om de samenstelling van het microbioom te corrigeren.
Darm microbioom wordt vóór geboorte gesetteld
Darm microbioom van de moeder
Volgens sommige studies is het darm microbioom tussen het derde en vijfde levensjaar stabiel en i.p.v. aan het einde van het derde levensjaar. Hoe dan ook, onderzoekers zijn het erover eens dat het darm microbioom al voor geboorte gesetteld wordt. Het microbioom van de moeder zet de basis en vanaf de geboorte neemt de microbiële diversiteit toe.
Het begint in de vroege jaren
Dat veranderingen in dit complexe microbiële systeem gevolgen heeft voor de mentale en lichamelijke gezondheid, wordt steeds meer duidelijk. Een goede kolonisatie van het darm microbioom in de vroege jaren vermindert de kans op ziekte in het vroege en ook latere leven.
Aangenomen wordt dat het darm microbioom ongeveer 160 bacteriesoorten per persoon bevat. De microbiële kolonisatie in de darmen van een baby speelt een sleutelrol bij immuniteit en metabole routes, en verstoringen gedurende het proces van kolonisatie bepalen hoe ontvankelijk men voor ziektes zal zijn.
Eerste ontlasting van de baby
Meconium –de eerste ontlasting van een baby- is niet steriel zoals men eerder altijd aan nam, maar bevat een complexe microbiële samenstelling. (1) (2) (3) (4)
In de eerste ontlasting van pasgeborenen zitten vooral de firmicutes bacterie, staphylococci, lactobaccillus plantarium, streptococcus mitis, en deze maken al vrij snel plaats voor de proteobacterie, esherichia coli, klebsiella pneumoniae. E. coli, enterococcus en k. pneumoniae of serratia marcescens komen na de eerste ontlasting meer voor. Bij moeders die diabetes hebben blijken de bacteroidetes en parabeteroides meer aanwezig te zijn. Baby’s die meer melkzuur bacteriën in de eerste ontlasting hebben, blijken vaker ademhalingsproblemen te hebben. (5)
Ontsteking of geen ontsteking
De vraag die tegenwoordig rijst is of en hoe de kolonisatie van het darm microbioom van foetussen de gezondheid van de pasgeborene beínvloedt. Wanneer bepaalde microorganismen aanwezig zijn in de placenta, zoals gardnerella en prevotella, kan dit ontstekingsreacties bij de zuigeling uitlokken. Terwijl de aanwezigheid van Lactobaccilus juist ontstekingreacties remt. (6) (7)
Lager vs. hoger geboortegewicht
Zo is de Actinomyces naselundii bacterie gelinkt aan een lager geboortegewicht en een vroege bevalling, en is lactobacilli gelinkt aan een hoger geboortegewicht en en een late bevalling. (8)
Het is mogelijk dat orale bacteriën via de bloedbaan naar de baarmoeder gaan en het bevallingsproces beïnvloeden. Deze bevinding wordt ondersteund door recent onderzoek, waaruit blijkt dat de samenstelling van het microbioom van de placenta meer overeenkomt met orale microbioom dan microbioom elders (van vagina, ontlasting, huid of neus). (9)
Kolonisatieproces bij pasgeborenen
Het prenatale microbiële contact zet mogelijk de toon voor het microbioom en immuunsysteem voor de grotere kolonisatie die tijdens de vaginale bevalling en borstvoeding plaatsvindt. Een grote diversiteit van bacteriën kan het kind koloniseren bij blootstelling aan de postnatele omgeving, wat gereflecteerd wordt door het darmmicrobioom. (10) (11) En dit beínvloedt de samenstelling van de darmbacteriën tot op late leeftijd. (12)
De eerste drie jaar: meest kritiek qua voeding
Na de geboorte worden de darmen snel gekoloniseerd door een reeks microben en factoren die de kolonisatie beïnvloeden: gestationele leeftijd, manier van bevallen, borstvoeding vs. andere voeding, hygiëne en antibiotica. (13) (14)
De eerste ‘bewoners’ creëren een nieuwe omgeving die de kolonisatie van bacteroides, clostridium en bifidobacterium bevorderen. De darmflora van pasgeborenen is nog niet zo divers en proteobacteria en actinobacteria zijn relatief dominant aanwezig. De diversiteit komt wanneer firmicutes en bacteroidetes hun opwachting maken. (15) (16)
Aan het einde van het eerste jaar is er een duidelijk microbieel profiel en aan het einde van het derde-vijfde jaar lijkt het microbioom op die van een volwassene. (17) (18) (19) Dit is de periode waarin het darm microbioom –een vitaal onderdeel van gezondheid en neuro ontwikkeling- gevestigd is. (20)
Kinderen met broertjes/zusjes: meer bifidobacteria
De gezinsleden zijn ook een relevante omgevingsfactor bij de kolonisatie van het darm microbioom van de zuigeling. Kinderen zonder broertjes of zusjes hebben een minder bifidobacteria. (21)
Geografie
De geografische locatie is ook belangrijk: In Noord Europese landen hebben kinderen meer bifidobacteria en een beetje clostridium en atopobium, terwijl baby’s in de Zuidelijke landen meer eubacterium, lactobaccilus en bacteroides hebben. (22) Finse kinderen hebben bijvoorbeeld meer bifidobacterium en Duitse baby’s hebben meer bacteriën uit de bacteroides-prevotella groep, en akkermansia miciniphila.
Allergieën en Westerse voeding
Er is een relatie gevonden tussen een gebrekkig kolonisatie van bifidobacteria en lactobacilli als zuigeling en de ontwikkeling van allergie. (23) (24) (25) (26) Een vroege kolonisatie van clostridium difficile zou een risicofactor zijn bij de latere ontwikkeling van allergie.(28) Een overvloed van bacteroidetes voorkomt dit juist, en interessant genoeg wordt de Westerse vezelarme voeding in verband gebracht met een tekort aan bacteroidetes in de darmflora. (29) Voedingsvezels zorgen voor een toename van deze bacteriesoort.
Obesitas en overgewicht
Ook obesitas staat in verband met de Westerse voeding en met ziekten als diabetes2, hart- en vaatziekten, slaapproblemen (apneu) en een hogere overlijdenskans. Er is bewijs dat de ontwikkeling van het metabool syndroom beïnvloed wordt door de darmflora in het vroege leven. Excessieve gewichtstoename in de eerste levensmaand verhoogt de kans op obesitas op de leeftijd van 6-8 jaar. (30) (31) Dit is te wijten aan een gebrekkige aanwezigheid van bifidobacteria en de dominantie van staphylococcus tijdens het eerste levensjaar. Excessieve gewichtstoename kan al tijdens de foetale periode plaatsvinden, doordat moeders met overgewicht de excessieve energie aan de foetus doorgeven; gewichtsproblemen van deze aard lopen meestal van de kindertijd tot in de volwassen jaren. (32) (33)
Zuigelingen van vrouwen met een gezond gewicht en normale gewichtstoename tijdens zwangerschap hebben meer bifidobacteria in de darmflora en minder staphylococcus: dit zou beschermen tegen overgewicht later in het leven. (34) (35) (36) (37)
Compositie en stabiliteit van volwassen darm microbioom
Darmgerelateerde en andere ziekten
De microbiële diversiteit bij gezonde volwassenen is heel belangrijk voor een goede immuniteit. Veranderingen in het darm microbioom leiden tot darmgerelateerde ziekten (38) en zoals steeds meer bekend wordt, tot allerlei andere ziekten, zowel lichamelijk als psychisch. De huidige visie in talloze studies is dat het darm microbioom in de dikke darm vooral een coalitie is tussen firmicutes en bacteroidetes. (39) (40)
Darmbacteriën in dunne darm: dynamisch
De dunne darm wordt vooral bewoond door streptococci, clostridium en Veilonella. (41) (42) (43) Anders dan bij de dikke darm, vinden er in de dunne darm tijdelijke schommelingen plaats, waarbij het ochtendprofiel verschilt van het middagprofiel. Deze dynamiek wordt deels bepaalt door de voeding. (44)
Darm microbioom bij ouderen
65+
Bepaalde studies (ELDERMET in Ierland en CENIT in Spanje) geven inzicht in veranderingen in het microbioom bij ouderen zodat er licht komt op hoe de darmbacteriën gemanipuleerd kunnen worden, zodat men langer een goede gezondheid kan behouden. Bij ouderen van 65+ is er meer inter-individuele diversiteit dan bij volwassenen en jong volwassenen. (45) Een grote groep vrijwilligers had meer proteobacteria en minder faecalibacterium prauznitzzi en clostridium cluster XIVa. De bejaarden hadden minder bacteroides, bifidobacterium en enterobacterriaceae. Het aantal clostridium bacteriën was toegenomen in vergelijking met jongere volwassenen. (46) (47) (48)
Onderzoek is nog gaande om te bepalen hoe en in welke mate voedingsveranderingen het darm microbioom van ouderen dusdanig verandert dat het gunstig voor hun algehele gezondheid is.
Darmbacteriën dunne darm en dikke darm
In het algemeen is het microbioom van de dikke darm vrij stabiel (49), maar kunnen lange termijn effecten verwacht worden. Hoe eerder in het leven hiermee begint, des te groter het effect. Voeding speelt een grote rol in de ontwikkeling van een gezonde darmflora, zeker vroeg in het leven, dus hier ligt een grote kans voor interventies. (50)
De compositie van de dunne darm is erg dynamisch en reflecteert de dagelijkse consumptie van voedingscomponenten. Bij beide is het relatief makkelijk om in te grijpen in de compositie van de darmflora door bijvoorbeeld voeding, antibiotica en operatie.
Darm microbioom is rekbaar
Wat betreft antibiotica is het goed gedocumenteerd dat oraal ingenomen antibiotica bijkomende schade veroorzaakt en veel organismen in de dikke darm doodt. (51) Maar het darm microbioom toont enorme rek en kan zijn orginele compositie weer binnen een korte tijd herkrijgen zodra de antibiotica interventie gestopt is.
Strategieën voor een gezonde darmflora
Twee strategieën zijn: het nemen van probiotica of prebiotica. Deze organismen hebben een aanzienlijke impact op de dunne darm. Prebiotica heeft vooral een enorme impact op de dikke darm als het in grote hoeveelheden geconsumeerd wordt. Verandering van voeding, waarbij de proporties van proteïnen, koolhydaten en vetten veranderd worden, verandert ook de compositie van het darm microbioom, zowel in de dunne als in de dikke darm. (52) (53)
Met name de laatste 10 jaar wordt steeds meer begrepen over het darm microbioom. We weten nu dat darmbacteriën gastheer/vrouw-afhankelijk en complex zijn. Het belang om te weten wie de bewoners van de darmen nu exact zijn en wat ze doen in hun habitat wordt steeds meer begrepen en beter geïdentificeerd. Dit gebied is niet nieuw en krijgt al ruim een eeuw aandacht, maar de recente vorderingen zijn bijna ongekend. Ook de modulatie van darmbacteriën in het vroege leven heeft veel belangstelling en biedt enorme kansen.
Nutrition Journal, Sciencedirect, Onlinelibrary, PLOS, NCBI, Reproductive Health Journal, Oxfordjournal, Elsevier, Karger, Pnas, Pediarics, Diabetesjournal, BMC Genomics, Nature, Science Mag.
Vind je dit artikel informatief?
Deel de informatie! (via onderstaande button’s)!
