De lever is een van de grootste organen en heeft veel met de stofwisseling te maken. Vandaag de dag is deze duizendpoot drukker dan ooit; de huidige voeding en leefstijl dragen hier aan bij. Ben je vaak moe, ziet je huid er slecht uit of heb je een trage stofwisseling? Dan zou je dit orgaan wat meer kunnen ontzien, door meer voeding en kruiden te nuttigen die de lever reinigen. Een gereinigde lever levert veel op, en je hoeft er niet eens zoveel voor te doen! Met name de rol van basilicum bij een gezonde lever is interessant!

Waarom je lever reinigen?

De lever heeft het zo nu en dan nodig om ontlast te worden. Het drukke orgaan zet nutriënten in de voeding om tot stoffen die bruikbaar voor het lichaam zijn, slaat deze stoffen op en voorziet de cellen ervan wanneer dit nodig is. Gifstoffen worden door de lever omgezet tot onschuldige substanties of verwijderd. De lever werkt enorm hard, en heeft het zwaarder te verduren dan ooit. Het orgaan vervult wel een cruciale functie bij het omzetten van voeding in energie.

Zonder een goede leverfunctie is er geen

• Goed werkend metabolisme
• Gezonde circulatie
• Balans in hormonen
• Schoon bloed
• Gezonde vertering

Wat levert een schonere lever op?

Een betere leverfunctie zorgt dat je

• Een gezond uitziende huid hebt
• Een regelmatige menstruatiecyclus, en minder last van PMS
• Minder vaak voorhoofdholte en bijholte ontstekingen hebt
• Minder vaak infecties oploopt en een sterker immuunsysteem hebt
• Een betere spijsvertering hebt
• Een frissere adem en een betere mondgezondheid hebt
• Een betere stemming en een scherper denkvermogen hebt

Het selecteren van goede voeding is onmisbaar voor een goede gezondheid, en vooral voor die van de lever. Dit grootste orgaan speelt een hoofdrol bij de stofwisseling van diverse stoffen. De duizendpoot ontgift, breekt rode broedvellen en stoffen af, stelt proteïnen en hormonen samen en slaat glycogeen op. Elke schade die de functie van de lever verzwakt kan tot leverziekten leiden.

---

Onkruid en andere planten worden al sinds het bestaan van de mensheid genuttigd, en zijn tegenwoordig onder andere in capsulevorm beschikbaar, mariadistel en paardenbloem zijn hier voorbeelden van.

---

Aan bijna elke chronische leverziekte ligt oxidatieve stress ten grondslag. Vitamine C, E, selenium, zink en andere anti-oxidanten zijn goed voor de lever. Beta-caroteen, coenzym Q10, kurkuma, dong quai (Angelica sinensis), ellaginezuur, epigallocatechinen gallaat, lipolic acid, lycopeen, mitoquinone, n-acetyl cysteïne, quercetine en resveratrol ondersteunen het orgaan ook uitstekend. 1  2  3 4

---

Andere planten die de lever beschermen zijn Japanese angelica, Asparagus, Platycodon grandiflorus, boekweit, Capillary wormwood, Selderij, kastanje, Chinese bieslook, Chinese Iris lactea, Chinese toona, Cordate houttuynia, waterkers,  Lilium browni), Hertshooi, hazelnoot, kelp, kiwi, mango, olijf, papaya, postelein, rode dadel, jonge bamboescheutjes  5 6 7  8 9

Deze lijst groeit nog steeds.

---

Planten die schadelijk voor de lever zijn

Er zijn ook planten die schadelijk voor de lever zijn.

De lever heeft het zwaarder vanwege pesticides, additieven en fructosesiroop dat in veel voedingsproducten zit. Pesticides zijn hoogst giftig voor de lever en veranderen de stofwisseling en oxidatieve balans in het orgaan. 10 Gegrilde of gefumigeerde voeding is ook erg nadelig: bij voeding die begasd is met bestrijdingsmiddelen (gefumigeerd) binden fumigatieresidues zich aan zaden. Dit maakt de residues hoogst bio beschibaar. Bedorven voeding is schaadt de lever ook. Zo bevat overrijpe gember de stof safrole die hoogst giftig voor de lever is. Voor rotte of overrijpe aardappelen geldt hetzelfde, alleen gaat het hier dan om mycotoxinen. Cassave kan ook giftig zijn wanneer dit excessief en onjuist gebruikt wordt. Deze plant is geassocieerd met leverkanker. 11Veel van deze planten vallen onder de fyto-oestrogenen. Zo wordt bijvoorbeeld zwarte kaars (black cohosh) gebruikt tegen overgangsklachten en pijnverlichting. Dit product staat wel in verband met levertoxiciteit en zou je dus niet te lang moeten gebruiken. Planten die met fyto-oestrogenen in verband staan kunnen bij overtollig gebruik negatieve effecten hebben, ook op de lever. 12 Er wordt in het algemeen over overtollig gebruik gesproken wanneer er 500 mg/kg/dag genistein (een fyto-oestrogeen) gebruik wordt. 13 Genistein lijkt een sterke impact op de genexpressie van de lever te hebben en zou leverkanker bij de menselijke lever kunnen bevorderen. 14  15

Wanneer je problemen met je lever ervaart, kun je beter planten uit de nachtschade familie vermijden (Solanacea familie). Deze familie bestaat uit meer dan 2800 planten, maar om er een paar te noemen: pepers, piment (Capsicum annuum), aardappelen, tabak, aubergine en tomaten. Ze kunnen giftig voor de lever zijn; dit is meestal wanneer ze veel geconsumeerd worden.

Groenten en planten die goed zijn voor de lever

• Groene bladeren zijn het beste voor de gezondheid van de lever. Saponarine, een flavon glucoside, heeft sterke antioxidant eigenschappen en kan therapeutische effecten hebben op diverse vormen van kanker en ontsteking. Saponarine wordt gewonnen uit de bladeren van jonge groene gerst. 16
• De bladeren van groene thee remmen leverkanker sterk. Groene thee extract is dan het krachtigst.     17
• Andere krachtige beschermers van de lever zijn de crucifere groenten. Ze beschermen niet alleen tegen leverkanker, maar ook tegen andere vormen van kanker. 18
• Citrusvruchten bieden ook bescherming aan de lever. Citrus fruit olie verbetert levertoxiciteit. 19
• Een bijzondere rol is ook weggelegd voor karwij. Dit aromatische kruid laat een brede reeks van antimicrobiële activiteit zien. Karwijzaad olie wordt gebruikt bij allerlei leveraandoeningen. 20 Hiernaast beschermt de etherische olie van karwijzaad ook tegen darmkanker. 21
• De gewone allium soorten (knoflook, uien, bieslook) beschikken eveneens over hepatoprotectieve activiteiten en laten verschillende effecten op dit orgaan zien: ze bestrijden de vetopslag in de lever, ophopingen van cadmium en leverfibrose. 22 23  24 25 26

Goed bewezen zijn ook

• Phyllanthus urinaria  27
• Silybum marianum [ 28
• Curcuminoïden uit kurkuma 29
• Simaroubaceae (Picrasma quassioides) 30

Leefstijl en nachtrust

Een goede leef- en voedingsstijl is het beste medicijn. Een te streng dieet of juist over-eten zou vermeden moeten worden. Wanneer de inname van voeding niet in balans is resulteert diet in een abnormale uitscheiding van verteringssappen en disfunctie van de lever. 31 De lever heeft ook baat bij voldoende nachtrust. 32 Slaapapneu staat nu in verband met leverschade doordat de ademhaling steeds pauzeert. Slapen op een rechter- of linkerzijde zou beter zijn voor de lever. 33

En volgen de Chinese geneeskunde is een goed humeur belangrijk. Woede zou volgens deze geneeswijze tot problemen met dit orgaan lijden. Dit is zeker zo als het om acute stress gaat. 34    35

Koffie en de lever

Ben je een koffieliefhebber, dan komt dit mooi uit. Dat je lever baat heeft bij deze populaire drank laten veel epidemiologische en experimentele studies van de afgelopen 20 jaar zien. Koffie heeft positieve effecten op chronische leverziekten, dat is duidelijk. Koffie heeft namelijk invloed op de activiteit van leverenzymen bij mensen die risico lopen op een leverziekte, zelfs bij zware drinkers. De drank zorgt voor een verbetering bij fibrose en steatose en vemindert ook cirrose. En nog een belangrijk punt: het kan leverkanker voorkomen. Waarom dit zo is wordt nog niet helemaal begrepen, maar aangenomen wordt dat koffie consumptie de vetophoping in de lever vermindert en de antioxidant capaciteit bevordert, doordat glutathion toeneemt. Glutathion is een van de sterkste antioxidanten. 36

Effect van een paar dagen detoxen

In de naturopathie, yoga en Ayurveda is detoxen een belangrijk deel. Symptomen van een slechte gezondheid kan door ophopingen van gifstoffen komen. Een kortdurende programma van een week kan al voor een beter metabolisme en een betere leverfunctie zorgen. 37 38

Citroensap

Citroensap is misschien nog wel een van de makkelijkste manieren om de lever schoner te krijgen. Bij muizen met leverschade door alcohol liet citroensap een beschermende werking op het orgaan zien. De serum concentraties ALT, AST en TG namen af, net als lipideperoxidatie. Het sap had ook antioxidant eigenshappen. Dit suggereert dat de positieve invloed op de lever door de antioxidant capaciteiten van het sap komt. 39 In combinatie met lopen verlaagt citroensap trouwens ook de bloeddruk 40

Basilicum: veelzijdige reiniger/beschermer

De meeste kruiden beschikken over een uitmuntende antioxidant capaciteit, maar basilicum spant de kroon! Dit koningskruid is met recht een ‘koning’ onder de kruiden en voorkomt diverse vormen van kanker wanneer ze veroorzaakt worden door giftige stoffen. 41 Het wekt apoptose op bij kankercellen, en kankercellen in een voorstadium. 42Het kruid beschermt niet alleen tegen gifstoffen, het stelt het lichaam ook in staat om ze efficiënter om te zetten en te elimineren. Cytochroom P450 enzymen deactiveren toxische chemicaliën en maakt het mogelijk om ze geëlimineerd te krijgen. Basilicum verbetert de activiteit van deze belangrijke enzymen. 43

Pesticides, luchtvervuiling, medicijnen, zware metalen, straling en andere giffen zijn de reden dat onze lever het zo zwaar te verduren heeft. Maar hier komt basilicum om de hoek kijken! Er zijn veel studies die aantonen dat het kruid lever-, nier- en hersenschade voorkomt die door deze stoffen veroorzaakt wordt.

Basilicum heeft een sterk beschermend effect tegen

Industriële chemicaliën

Butylparaben 44

• Carbon tetrachloride ( J Ecophysiol Occup Health. 2004;4:89–96.)
• Koper sulfaat (J Clin Biochem Nutr. 1996;20:113–9.)
• Ethanol (Toxicol Int. 2008;5:121–5.)
• Pesticides (J Ecophysiology Occup Health. 2007;7:177–84.)
• Chlorpyrifos 45
• Endofulfan (Vet World. 2011;4:25–7)

Medicijnen

• Acetaminofen (Int J Pharm Technol. 2011;3:1385–96.)
• Meloxicam 46
• Paracetamol 47
• Haloperidol Indian J Pharmacol. 2007;39:87–9
• En andere medicatie 48

Metalen

Lood, arsenicum, cadmium, chroom en kwik (Vet World. 2011;4:260–3) 49  
50

En straling   (bronnen: Indian J Exp Biol. 2006;44:647–52, Cancer Biother Radiopharm. 2011;26:737–43, Biomedicine. 2012;32:39–44, Int J Pharm Sci Drug Res. 2012;4:97–104, Radiat Res. 2000;154:455–60, Indian J Clin Biochem. 2008;23:171–Indian J Exp Biol. 2010;48:566–71., Pharm Biol. 2011;49:428–36., Radiat Res. 1999;151:74–8., Radiat Res. 2005;163:165–71. )